Eskişehir TÜRASAŞ'ın Ar-Ge'de göz bebeği oldu

Kamuya ait kentin en büyük sanayi kuruluşu Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii AŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü'nün "lokomotifler, yük vagonları, kritik alt sistemler"in Ar-Ge projelerini yürüttüğü açıklandı.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 2020 yılında Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş'den (TÜLOMSAŞ) Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii AŞ'nin (TÜRASAŞ) Eskişehir Bölge Müdürlüğüne dönüştürülen kamuya ait kentin en büyük sanayi kuruluşunun, bugün "lokomotifler, yük vagonları, kritik alt sistemler"in Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) alanında önemli işlerine imza attığı açıklandı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'nca TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü'nde düzenlenen basın toplantısında konuşan Bölge Müdürü Ali Rıza Isın, şu bilgileri verdi:

"Türk demiryolu tarihinin ilk milli lokomotifleri olan Karakurt ve Bozkurt lokomotifleri ile İlk Türk otomobili Devrim’i başarı ile üreten, ilklerle dolu bir kurum TÜRASAŞ, Eskişehir, Sakarya ve Sivas olmak üzere üç farklı şehirde bulunan üretim tesisleri ve 4 bine yakın çalışanı ile faaliyet gösteriyor.

TÜRASAŞ aynı zamanda Ar-Ge Merkezi unvanına sahip ilk kamu kuruluşudur. 2017 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” kapsamında yapılan denetimler sonucunda Ar-Ge Merkezi unvanı almaya hak kazanmıştır. Şu an yapılmakta olan Ar-Ge çalışmaları Eskişehir ve Sakarya Bölge Müdürlüklerinde bulunan iki adet Ar-Ge Merkezi tarafından gerçekleştirilmektedir.

Ar-Ge projeleri 

Geniş bir ürün yelpazesine sahip TÜRASAŞ üç Bölge Müdürlüğünde çeşitli tipte manevra lokomotifleri (dizel elektrikli, dizel hidrolik, elektrikli, hibrit), anahat lokomotifleri (dizel elektrikli, dizel hidrolik, elektrikli), tren setleri (dizel, elektrikli), banliyö treni, vagon (yolcu, yük) gibi raylı sistem araçlarının yerli ve milli olarak tasarım ve üretim çalışmalarıyla kalmayıp bu araçlara ait dizel motor, cer sistemi, Tren Kontrol ve Yönetim Sistemi (TKYS) gibi sistemler başta olmak üzere birçok kritik alt bileşenle ilgili de projeler geliştirmektedir. Sakarya Bölge Müdürlüğünde yolcu araçları (Milli EMU, 225 km/sa hıza sahip elektrikli hızlı tren seti, milli banliyö aracı, yolcu vagonları vb.) ve Sivas Bölge Müdürlüğünde yük vagonları ile ilgili projeler yürütülürken Eskişehir Bölge Müdürlüğünde ise lokomotifler, yük vagonları, kritik alt sistemler (dizel motor, cer motoru, cer sistemi, TKYS vb.) ile ilgili Ar-Ge projeleri yürütülmektedir.

Global olarak artan talep doğrultusunda hem çevreci, hem ekonomik olmasının yanı sıra birçok kazanım sağlayan elektrikli araç sayısı günden güne artmakta ve bu yöne doğru oluşan eğilim dizel elektrikli ve elektrikli raylı sistem araç projelerini gündeme getirmiştir. Bu kapsamda TÜRASAŞ Eskişehir Bölge Müdürlüğü Ar-Ge Merkezi tarafından çeşitli projeler geliştirilmiş ve geliştirilmeye de devam edilmektedir. İlk olarak E1000 tipi Elektrikli Manevra Lokomotifi Projesi ile hem elektrikli araç dünyasına hem de milli cer sistemi tasarımına ilk adım atılmıştır. TÜBİTAK RUTE ile gerçekleştirilen proje TÜBİTAK KAMAG tarafından yüzde 100 desteklenmiş ve başarı ile tamamlanmıştır. Böylelikle elektrikli bir lokomotif nasıl çalışır bilgisi elde edilmiş ve bir demiryolu aracının en kritik sistemlerinde olan cer sistemi ilk defa yerlileştirilmiştir.

Sonrasında dizel elektrikli bir manevra lokomotifi olan DE10000 tipi lokomotif çalışmaları başlatılmıştır. Tasarımı ve üretimi yerli ve milli olarak gerçekleştirilen projede yüksek yerlilik oranı hedeflenmiştir. Bu kapsamda E1000 tipi lokomotif projesinden elde edilen cer sistemi bilgileri ile birlikte bu projede de yerli ve milli cer sistemi kullanılmıştır. Cer sistemine ek olarak yine bu projede yüksek yerlilik oranına sahip TÜRASAŞ marka TLM6V185 tipi dizel motor ve yerli ve milli araç yazılımları kullanılmıştır. Özel sektör firmasından alınan sipariş doğrultusunda 7 adet lokomotif teslim edilmiş ve başarı ile kullanılmaya devam edilmektedir.

Lokomotiflerin dijitalleştirilmesi...

DE10000 tipi Lokomotif Projesi ile başlayan yazılım çalışmaları da lokomotiflerin dijitalleştirilmesi adına büyük bir adım olmuştur.

Dizel elektrikli manevra lokomotiflerinde kullanılan sistemler vasıtasıyla 200’den fazla sensörden alınan veriler sayesinde artık hem makinistler sürüş esnasında dijital olarak ilgili verilere anlık olarak ulaşabilmekte hem de kullanım esnasında kaydedilmiş veriler sayesinde bakım ve arıza tespiti daha rahat bir şekilde yapılabilmektedir. Üstelik arıza tespitleri gerektiği durumlarda uzaktan erişimle uzman personel tarafından kontrol edilerek araçlara yerinde müdahale yapılabilmektedir. Bu sistemlere ileride uygulanacak geliştirmelerle hem yol kenarı hem de araç ekipmanları arasındaki haberleşmenin evrilerek akıllı sistemlere dönüştürülmesi hedeflenmektedir.

Tüm bu bilgi birikimi ile başlatılan ve TÜBİTAK KAMAG tarafından yüzde 100 desteklenen bir diğer proje olan, Türkiye’nin TSI sertifikasına sahip ilk lokomotifi olacak E5000 tipi Elektrikli Anahat Lokomotifi Projesi ise devam eden projeler arasında yer almaktadır. TÜBİTAK RUTE ve yerli paydaşlar ile yürütülen projede katma değeri yüksek bileşenlerden olan cer konvertörü, cer kontrol ünitesi, merkezi kontrol ünitesi, cer trafosu, cer motoru gibi raylı araç sürüş ve kontrol sistemlerinin tasarım ve üretimleri yerli ve milli olarak yapılmıştır. Ülkemizin dışa bağımlılığını yüksek oranda sona erdirecek proje kapsamında geliştirilen 1,3 MW AC Cer Motoru da Türkiye’de bu güç değerinde yerli ve milli imkanlarla tasarım ve üretimi yapılan ilk cer motorudur. Son aşamalarına gelinmiş olan projede test ve sertifikasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından lokomotif ticarileştirilecektir.

Bir diğer TÜBİTAK KAMAG projesi olan TLM16V185 tipi Ağır Dizel Motor Modernizasyonu Projesi kapsamında da hem DE24000 tipi lokomotiflerde hâlihazırda kullanılmakta olan TLM16V185 tipi dizel motorların modernizasyonu gerçekleştirilerek yakıt tüketiminin %12 oranında azaltılması sağlanacak hem de en az 1200 hp güçte, 8 silindirli en fazla 200 g/kWh özgül yakıt tüketimine sahip lisans hakları ülkemize ait özgün bir motor geliştirilecektir. İki projede de montaj çalışmaları tamamlanmış olup test çalışmaları devam etmektedir.

Milli Lokomotif Platformu Geliştirilmesi projesi...

Eskişehir Bölge Müdürlüğünce gerçekleştirilen bir diğer proje de CoCo Aks Tertibatına Sahip Milli Lokomotif Platformu Geliştirilmesi projesidir. Son yıllarda demiryolu sektöründeki ürün çeşitliliğinin artması ve artan proje sayısına bağlı olarak meydana gelen karmaşıklık, beraberinde yüksek üretim maliyeti ve uzun termin süreleri gibi birtakım sorunları ortaya çıkarmaktadır. Bu sorunları aşmak amacıyla dünya genelindeki uluslararası lokomotif üreticilerinin platform tabanlı ürün geliştirme sistemleri sayesinde ürün ailesi oluşturdukları gözlemlenmiş ve projeye başlanmıştır. Proje kapsamında E5000 Milli Elektrikli Anahat Lokomotifi Projesinden elde edilen kazanımlar ile ülkemizin ihtiyacı olan çeşitli enerji modlarına (elektrikli, dizel elektrikli ve çift modlu) göre “CoCo Aks Tertibatına Sahip Milli Lokomotif Platformu Geliştirilmesi” gerçekleştirilecektir. Proje sonunda ortak platform üzerine üç tip lokomotif inşa edilebilecek ve bir ürün ailesi oluşturma adına ilk adım atılmış olacaktır.

Lokomotif ve alt sistemlerinin yanı sıra Eskişehir Bölge Müdürlüğünce çeşitli tipte çekilen araç projeleri de gerçekleştirilmektedir. TÜRASAŞ, yurtiçi ve yurtdışı pazarda operatörlerin ihtiyaç duyduğu sarnıç, platform, konteyner, tahıl, balast, araç taşıma gibi tüm yük vagonu ve Y25 klasik, “H”tipi, “s” veya “ss” hız rejimlerinde yük vagonu boji tipleri için TSI Sertifikalı olarak AB standartlarında tasarım ve üretim kabiliyetine sahip bir kurumdur.

TÜRASAŞ 57. sırada

Yurtiçi ve yurtdışı intermodal yük taşımacılığında en çok talep edilen vagonlardan olan 40’ Sgmmns(s) tipi Konteyner Taşıma Vagonu ve 80’ Sggrs(s) tipi Konteyner Taşıma Vagonu projelerinde son aşamaya gelinmiş ve özellikle petrol ve türevlerinin taşınması esnasında yaşanabilecek kazalarda, muhtemel deray, yangın, sızıntı, patlama vb. olayları önleme ile olası kayıp ve zararların minimuma indirilmesi amacıyla başlatılan Yangın Söndürme ve Kurtarma Vagonu projesinde de vagon müşteriye teslim edilmiştir. Demiryolu ile birden çok ağır askeri aracın hızlı bir şekilde sevk edilmesine imkan sağlayacak olan Uais Tipi Askeri Araç Taşıma Vagonu ve karayolu taşımacılığında kullanılan tır dorselerinin demiryollarında daha ekonomik ve daha hızlı bir şekilde taşınmasını sağlayacak Sdggmrs Tipi Tır Dorsesi Taşıma Vagonu Projeleri de devam etmekte olan diğer çekilen araç projeleridir.

TÜRASAŞ Genel Müdürlüğü Ar-Ge faaliyetleri değerlendirmesinde her yıl açıklanan Ar-Ge 250 listesine geçtiğimiz yıl 102. sıradan ilk defa giriş yapmıştı. Bu yıl ise üst sıralara çıkarak TÜRASAŞ’ın 57. sırada olduğu açıklanmıştır.

Yerli ve milli üretim konusunun ülkemiz açısından kritikliğinin son derece bilincinde olmakla birlikte TÜRASAŞ tarafından gerek demiryolu araçları gerek bu araçlarda kullanılan alt sistemlerin geliştirilmesi konularında yerli ve milli çözümler sunmaya azami gayreti göstererek ithalatın önüne geçmek birinci öncelik olarak görülmektedir."

Bakım ve Onarım Atölyesi'nden TÜRASAŞ'a...

Anadolu-Bağdat Demiryolu Hattının inşası sırasında Bakım ve Onarım Atölyesi olarak 1894 yılında Anadolu-Osmanlı Kumpanyası ismiyle kurulan, 1920’de Eskişehir Cer Atölyesi, 1970 yılında Eskişehir Lokomotif ve Motor Sanayii Müessesesi (ELMS), 1986 yılında Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş. (TÜLOMSAŞ) adını alan Eskişehir'in o dönemki en büyük sanayi kuruluşu, 2020 yılında Türkiye Raylı Sistem Araçları Sanayii AŞ'nin (TÜRASAŞ) Eskişehir Bölge Müdürlüğüne dönüştürüldü.

 

 

 

 

 

Kaynak:eskisehir.net, "Eskişehir TÜRASAŞ'ın Ar-Ge'de göz bebeği oldu", erişim:09.09.2022

https://www.eskisehir.net/eskisehir/eskisehir-turasas-in-ar-ge-de-goz-bebegi-oldu-h56906.html